Το ρολόι κτυπάει στις 5 το πρωί. Αγουροξυπνημένος πετάγεσαι από το κρεβάτι. Πως πέρασαν πέντε ολόκληρες ώρες; Πάλι δεν χόρτασες ύπνο! Ανάμεσα ύπνου, ξύπνιου, βρισιών και τραγουδιού – ετοιμάζεσαι. Πριν καλά, καλά ντυθείς, αρπάζεις το κινητό και σχηματίζεις αριθμούς: Τον αξιωματικό υπηρεσίας της αστυνομίας, το γραφείο τύπου του αρχηγείου αστυνομίας για το κάτι.. παραπάνω, τον αξιωματικό της πυροσβεστικής υπηρεσίας κλπ. Ενώ ενημερώνεσαι για την επικαιρότητα και παίρνεις σημειώσεις, ετοιμάζεται και κάνεις τον καφέ σου. Καφεΐνη, τσιγάρο και δημοσιογραφία πάνε μαζί – είναι τοξικά και τα τρία.
Μετά από δυο τρεις γουλιές καφέ, τις σημειώσεις σου, μια αλλαξιά ρούχα και παπούτσια αφού σ’ αυτή τη δουλειά ποτέ δεν ξέρεις που θα βρεθείς και τι ώρα θα επιστρέψεις πάλι πίσω, μπαίνεις στο αυτοκίνητο και στις έξι το πρωί βρίσκεσαι στο γραφείο. Έτοιμος για την πρώτη ανταπόκριση στο ραδιόφωνο και στη τηλεόραση. Έπειτα αρχίζει η…. ρουτίνα, ίδια για κάθε μάχιμο δημοσιογράφο: σύνταξη κειμένων για τα γεγονότα της προηγούμενης νύκτας, για τα δελτία ειδήσεων του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, για το διαδικτυακό πόρταλ, για τις μεσημβρινές και απογευματινές ζώνες και βεβαίως για την αυριανή εφημερίδα.
Έπειτα, τρέχεις να καλύψεις συνήθως με το δικό σου μεταφορικό μέσο, είτε ένα προγραμματισμένο συμβάν ή ένα απρόοπτο γεγονός. Τότε αρχίζει ο αγώνας σου. Τα ευτράπελα του δρόμου ή των αποστάσεων, της δυσκολίας για στάθμευση, ο κίνδυνος που διατρέχεις στην προσπάθεια σου να μεταβείς σε κάποια θέματα – ένα πραγματικό βάσανο που μόνο αυτοί που τα ζούνε μπορούν να καταλάβουν. Την ώρα που προσπαθείς να καταγράψεις, να αφουγκραστείς και να διερευνήσεις τις πτυχές της είδησης, να βρεις δηλώσεις και να πάρεις υλικό για να το δημοσιοποιήσεις στη συνέχεια, πρέπει την ίδια ώρα να δώσεις τηλεφωνικώς μια είδηση στο ράδιο, να βγάλεις φωτογραφία με το κινητό σου και να γράψεις ένα μικρό κείμενο για να στείλεις στο διαδικτυακό μέσο του ομίλου όπου εργάζεσαι ώστε να προλάβεις τους τρελούς ρυθμούς της online ενημέρωσης.
Πέραν τούτου, και ενώ ψήνεσαι στον ήλιο – αν είναι καλοκαίρι ή τρως τη βροχή ή παγώνεις από το κρύο - αν είναι χειμώνας, τσακώνεσαι με τους αστυνομικούς αν είσαι «σε σκηνή» – σε στραβοκοιτάζει ο κατηγορούμενος αν είσαι σε αίθουσα δικαστηρίου, σε πιάνει πονοκέφαλος από τις ατελείωτες δηλώσεις ενός πολιτικού, δένεται το στομάχι σου κόμπο εάν καλύπτεις μια θλιβερή ιστορία, αναρωτιέσαι πως θα κάνεις ρεπορτάζ ενάμιση λεπτού σε ένα συνέδριο με δέκα ομιλητές, των οποίων η ομιλία ξεπερνά τα δεκαπέντε λεπτά έκαστος, ετοιμάζεις είδηση για το θέμα που καλύπτεις, για το δελτίο ειδήσεων του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης. Παράλληλα, πρέπει να είσαι έτοιμος να δώσεις ανταπόκριση για την πρωινή, μεσημβρινή και απογευματινή ραδιοφωνική και τηλεοπτική εκπομπή που καμιά φορά συνάδουν οι ώρες και εκεί γίνεται το μπάχαλο. Πέραν των δεκάδων περιέργων που σε ρωτούν διάφορα την ώρα που καλύπτεις μια είδηση, πρέπει να απαντήσεις πενήντα με εκατόν τηλέφωνα για να συνεννοηθείς για τα κείμενα, τα πλάνα, τις φωτογραφίες κλπ. Είσαι έτοιμος να κλατάρεις, αλλά κάνεις υπομονή. Μάζεψες το υλικό και επιστρέφεις στη βάση σου.
Επιτέλους, μπαίνεις στο γραφείο. Εκεί, πρέπει να ετοιμάσεις το ρεπορτάζ σου για το βραδινό δελτίο όπου φυσικά πρέπει να δώσεις το κάτι παραπάνω σε πληροφορίες. Αφού το γράψεις, πρέπει να μοντάρεις ή να επιμεληθείς το ρεπορτάζ σου, ενώ αν ο οργανισμός όπου εργάζεσαι διαθέτει, έντυπο μέσο, θα πρέπει συν τοις άλλοις να γράψεις την είδηση για αυτό και παράλληλα, πρέπει να σκεφτείς τι θέμα θα κάνεις για το κλασικό Κυριακάτικο ρεπορτάζ.
Αν είσαι τυχερός και στην πορεία της ημέρας καλύπτεις μια ή δύο ειδήσεις, τότε ουάο, είσαι ευτυχισμένος! Έλα όμως που αυτό σπάνια συμβαίνει καθώς είμαστε μια ζωντανή κοινωνία, ενώ λόγω οικονομικής κρίσης, οι εργαζόμενοι έχουν περιοριστεί ιδιαίτερα στο χώρο των ΜΜΕ. Άρα, φτου και από την αρχή για όσα άλλα θέματα κληθείς να καλύψεις. (Δεν θα μιλήσουμε βεβαίως για τις συνεργασίες που αναγκάζεται να έχει συνήθως ένας δημοσιογράφος για να αυξήσει το εισόδημα του, ούτε θα θίξουμε τα περί μισθών). Την ώρα που κάνεις όλα αυτά, το τηλέφωνο συνεχίζει να κτυπάει ασταμάτητα και εσύ θα πρέπει να απαντήσεις σε καμιά εκατοστή τηλέφωνα διαφόρων για να λύσεις απορίες, να βοηθήσεις, να ακούσεις, να συμβουλέψεις. Την ίδια ώρα θα πρέπει και εσύ να κάνεις άλλα τόσα τηλεφωνήματα σε αστυνομικούς, πυροσβέστες, πολιτικούς, δημάρχους και διάφορους άλλους είτε στα πλαίσια της έρευνας για τα ρεπορτάζ σου είτε για να διερευνήσεις κατά πόσο ευσταθούν ή αν πρόκειται για “fake news” τα απανωτά «shocking θέματα» που έρχονται κατά δεκάδες στη διάρκεια της μέρας ως push στο κινητό σου από εκπροσώπους της online ενημέρωσης.
Όταν δε αργά το απόγευμα, ήρθε εκείνη η ώρα να σχολάσεις αποκαμωμένος από την ταλαιπωρία της ημέρας, αλλά ευτυχισμένος διότι αγαπάς πολύ τη δουλειά σου – για αυτό και μόνο λόγο εξασκείς ακόμη τη δημοσιογραφία, θα πας στο σπίτι σου για τα … οικογενειακά τρεχάματα.
Βεβαίως δεν τελειώνεις εδώ! No, no δεν υπάρχει αυτή η ψευδαίσθηση στο δικό μας χώρο. Θα πρέπει να προετοιμαστείς για την επόμενη μέρα, αλλά κυρίως θα πρέπει να είσαι σε εγρήγορση διότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να χρειαστεί να καλύψεις ένα έκτακτο γεγονός ή μια εκδήλωση που θα λάβει χώρα το βράδυ.
Όσο υπερβολικά και αν φαίνονται τα πιο πάνω, αποτελούν πραγματικότητα. Βρισκόμαστε στην εποχή όπου οι δημοσιογράφοι έχουν μετατραπεί σε πολυμηχανήματα. Πολυεργαλεία που προσπαθούν να λειτουργήσουν σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον όπου η online ενημέρωση, η «δημοσιογραφία των πολιτών» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επικρατούν – τουλάχιστον προς το παρόν. Επικράτηση, ανταγωνισμός, κυρίως όμως η ταχύτητα στην οποία έχει θυσιαστεί η δεοντολογία, η ποιοτική και αντικειμενική ενημέρωση.
Διότι, η ταχύτητα δυσχεραίνει ή ακόμη και ανακόπτει την ικανότητα κριτικής σκέψης και άρα ευνοεί τα λάθη. Οι Deuze και Paulussen υποστηρίζουν ότι οι δημοσιογράφοι δίνουν πλέον προτεραιότητα στην ταχύτητα και στην διαδραστικότητα[1].
Γιατί όμως; Ως δημοσιογράφοι πολυμηχανήματα δεχόμαστε αυστηρή κριτική, κάποιες φορές αδίκως. «Σήµερα ενώ υπάρχουν περισσότεροι δημοσιογράφοι, ασκείται λιγότερη δημοσιογραφία. Το επάγγελμα µας έχει πάρει άσχηµη στροφή[2]» είπαν πριν από κάποια χρόνια οι Elisabeth Levy και Philippe Cohen.
« Όταν ακούω τον όρο δημοσιογραφία των πολιτών ψάχνω για το πιστόλι µου. Η εντύπωση ότι εκατοντάδες πολίτες, μαθητές και διάφοροι άλλοι τύποι µπορεί να αντικαταστήσουν τη δημοσιογραφία είναι απλά ηλίθια» έγραψε ο John Talton[3]
Είναι πολύ δύσκολο να είσαι σήμερα δημοσιογράφος. Είναι ακόμη πιο δύσκολο να είσαι μάχιμος δημοσιογράφος. Εύκολα μπορεί κάποιος να κρίνει τη δουλειά μας διότι δεν την γνωρίζει και βεβαίως δεν είναι εύκολο να καταλάβει.
Παρά τις δυσκολίες όμως το επάγγελμα μας, εξακολουθεί να διαμορφώνει πολιτικές και απόψεις. Παραμένει η Τέταρτη εξουσία, συνεχίζει να προσφέρει πολλά, ειδικά σε εμάς που το ασκούμε. Η Δημοσιογραφία είναι Επιστήμη και έτσι θα παραμείνει παρά τις προσπάθειες αλλοίωσης της. Εναπόκειται σε αυτούς που την ασκούν, ΕΜΑΣ δηλαδή, να την προστατέψουμε.
Πηγές:
[1] Deuze M. and Paulussen S. (2002). «Online journalism in the Low Countries. Basic, occupational and professional characteristics of online journalists in Flanders and The Netherlands». European Journal of Communication, τομ. 17 τχ. 2: 237-245
[3] J. Talton, “When I Hear the Term Citizen Journalist I reach for my Pistol”, 8 Απριλίου 2008,
www.britannica.com/blogs. Ανακτήθηκε στις 15/04/2008.